ما به یک حرکت عمومی به سمت آن چشم‌انداز نیاز داریم؛ باید یک حرکت عمومی در کشور راه بیفتد؛ البتّه این حرکت وجود دارد منتها بایستی انضباط پیدا کند، سرعت پیدا کند و پیشرفتش به سمت آن چشم‌انداز محسوس باشد. این تمرکز، این ایجاد برنامه‌ی کار، پیدا کردن راهکار، ارائه‌ی راهکار، برنامه‌ریزی، به عهده‌ی چه کسی است؟ این به عهده‌ی جریان‌های حلقه‌های میانی است. این، نه به عهده‌ی رهبری است، نه به عهده‌ی دولت است، نه به عهده‌ی دستگاه‌های دیگر است؛ [بلکه] به عهده‌ی مجموعه‌هایی از خود ملّت است که خوشبختانه امروز ما این را کم هم نداریم. ما نخبه‌های فکری در زمینه‌های گوناگونِ مورد نیاز در میان جوانان، در میان مسئولین خودمان داریم. این‌ها می‌توانند بنشینند برنامه‌ریزی کنند و هدایت کنند. تشکّل‌های دانشجویی از این قبیل‌اند، مجموعه‌های باتجربه و فعّال در زمینه‌های فرهنگی و فکری و مانند این‌ها از این قبیل‌اند و هر که هم در این زمینه‌ها فعّال‌تر باشد، مؤثّرتر است؛ یعنی زمام کار دست کسانی است که فعّالیّت کنند؛ تنبلی و بی‌حالی و کسالت و مانند این‌ها به درد نمی‌خورد. رهبر معظم انقلاب اسلامی 1 / 03 / 1398
رویداد مبتدا
شروع تحول از محله
مرکز حکمرانی مردمی و بسیج
پژوهشکده مطالعات تمدنی شهید صدر
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
۱۴۰۳
فهرست مطالب
درباره مبتدا
از آنجایی که تحولات اصیل اجتماعی بر مبنای حضور آحاد مردم در عرصه‌های مختلف شکل می‌گیرد، حاکمیت بدون در نظر گرفتن نظرات و مشارکت مردم نمی‌تواند به موضوع رفع مسائل و تحولات پرداخته و انتظار موفقیت داشته باشد. تحقق این موضوع زمانی ممکن است که از توانمندی‌ها و حرکت عمومی مردم بهره‌برداری شود. این حرکت نیازمند وجود گروه‌هایی از خود مردم است که بتوانند نقشی پیش‌ران و پیش‌برنده در جریان حرکت عمومی ایفا کنند.
برای این منظور، طراحی عملیات اجتماعی مسئله‌محور ضروری به نظر می‌رسد. این طراحی باید بر اساس شناسایی مسائل و راهبرد فعال‌سازی ظرفیت‌های مختلف صورت گیرد تا بتوان با استمرار و مداومت، به نتایج مطلوبی دست یافت. مجموعه‌های مردمی با هر عنوان و مدلی، به شرط آنکه تمایل به نقش‌آفرینی در این میدان داشته باشند، می‌توانند به این رویداد پیوسته و کنش‌گری اجتماعی مسئله‌محور را تجربه کنند. مبتدا، بستری است برای فهم و تمرین این نوع کنش‌گری.
گام‌های مبتدا در مجموعه‌های مردمی
1. فهم کنش‌گری: درک نیاز به حضور آحاد مردم و فعال‌سازی ظرفیت‌های آن‌ها
2. تغییر رویکرد: اصلاح نگرش مجموعه‌ها در حوزه سیاست‌گذاری به سمت حضور فعالانه مردم
3. فراهم آوردن بسترهای کنش‌گری: ایجاد زمینه‌های لازم برای فعالیت‌های مردم
4.عمل و اقدام: انجام فعالیت‌های عملی برای رفع مسائل با مشارکت فعال مردم
مدل نقش آفرینی حلقه‌های میانی
برای تحقق کنش‌گری در میدان، رسیدن به فناوری مسئله‌محور ضروری است. این فناوری به مجموعه‌های مردمی و حلقه‌های میانی کمک می‌کند تا اقدامات و عزیمت‌های خود را بر اساس شناخت دقیق مسائل پایه‌گذاری کنند و حضورشان در میدان بر مبنای درک صحیح از چالش‌ها صورت گیرد. اندیشکده حکمرانی مردمی پژوهشکده شهید صدر دانشگاه جامع امام حسین (علیه‌السلام) با توجه به سابقه علمی و موضوع تخصصی حکمرانی مردمی، و با بهره‌گیری از تجربیات موفق در فعالیت‌های مردمی، اقدام به طراحی مجموعه‌ای از اقدامات جهت توانمندسازی و فعال‌سازی ظرفیت مجموعه‌های مردمی به نام مبتدا نموده است. هدف این رویداد، آشنا کردن گروه‌های مردمی با مسائل و ریشه‌یابی دقیق آن‌ها و شناسایی ظرفیت‌های موجود، جهت طراحی عملیات‌های اجتماعی است. این اقدامات به منظور نقش‌آفرینی مؤثر در مواجهه با مسائل واقعی و پرهیز از فرم‌زدگی، کلیشه‌محوری و آسیب‌های محتمل در بین مجموعه‌های مردمی در میدان اجتماعی صورت می‌پذیرد.
سیاست‌های رویداد
در این رویداد، تشکل‌ها و مجموعه‌های مردمی دغدغه‌مند در زمینه مسائل اجتماعی و فضای محلی دعوت می‌شوند. پس از انجام مصاحبه‌های اولیه، مجموعه‌های مستعد انتخاب شده و در قالب رویداد، حول محور مسائل محله گرد هم جمع می‌شوند. در این فرآیند، شرکت‌کنندگان با حضور در رویداد مبتدا، توانمندی‌های لازم را کسب کرده و پس از سازماندهی، در محله خود نقش‌آفرینی می‌کنند.
رویکرد دوطرفه و مشارکتی
توانمندسازی بهینه در فضای مشارکتی ایجاد می‌شود؛ لذا دوره به صورت رویدادمحور برگزار خواهد شد و گروه‌ها در قالب عملیات‌های اجرایی، موضوع یادگیری را رقم می‌زنند.
داوری و حمایت
در انتهای دوره، طرح‌های آمادهشده بر اساس مسئلهمحوری داوری شده و طرح یا طرح‌های برتر با حمایت شهرداری در محله اجرا و نتایج اجرای آن‌ها ارزیابی می‌شود.
مخاطب گسترده
این دوره تنها محدود به تشکل‌ها و مجموعه‌های خاص نمیشود؛ بلکه مخاطب آن هر نوع مجموعه و تشکل مردمی است که دغدغه حل مسائل محله را داشته باشد.
نمونههای موفق
اجرای نمونههای موفق که در ارزیابیها موثر و کارآمد بودهاند، می‌تواند الگوهای خوبی برای طرح‌های اجتماعی به منظور حل مسائل باشند.
برقراری ارتباط
هدف صرفاً آشنایی مخاطبین با روشها نیست، بلکه در امتداد رویداد، ارتباط با مجموعه‌های درگیر در حوزه مسائل محلی، برقرار خواهد شد و شبکه‌ای از کنشگران اجتماعی شکل می‌گیرد.
مربیگری
در کنار تشکل‌ها یا مجموعه‌های برتر، با استقرار یک مربی طرح، فرآیند اجرا و ارزیابی به صورت گامبهگام انجام می‌شود و روایت کار توسط مربی صورت می‌گیرد.
فرایند اجرایی دوره:
مباحث نظری
روز دوم و سوم رویداد:
این دو روز اختصاص دارد به گروه‌ها تا بتوانند با حضور مربیان، طرح‌های نو و اثرگذاری را طراحی نمایند. گروه‌های حاضر در رویداد با کمک مربی و تسهیل‌گر، به بحث درباره مسائل محله، شهر و تشکل خود می‌پردازند تا بتوانند یک مسئله مناسب را انتخاب کنند.
تعدادی از مسائل مختلف محله و شهر در مقابل گروه‌ها قرار می‌گیرد تا با دقت و حساسیت بالا، با استفاده از ابزارهایی که تسهیل‌گر در اختیارشان قرار می‌دهد، انتخاب کنند. سپس شاخص‌های دقیقی برای اولویت‌گذاری و فرآیند انتخاب مسئله به‌دقت مشخص می‌شود. حال نوبت به ریشه‌یابی این مسئله می‌رسد و پس از آن، ظرفیت‌شناسی برای استفاده از درمانگاه‌های حل مسئله و در نهایت طراحی یک عملیات اجتماعی مناسب که می‌تواند راه‌حلی برای حل مسئله ارائه دهد، آغاز خواهد شد.
پس از انجام مراحل رفت‌وآمد فکری و تبادل نظر، نوبت به پر کردن نقشه عملیات می‌رسد. مانند شب‌های عملیات در دفاع مقدس، در اینجا نیز گروه‌ها باید کالک عملیاتی و نقشه راه را تکمیل کرده و آماده‌سازی برای عملیات را انجام دهند.
روز چهارم: مرحله نهایی و مهارت‌آموزی
روز چهارم، روز نهایی و مهارتی است که باید تمرین شود. مرحله جذاب رویداد در این روز، مرحله دلهره‌آور داوری طرح‌هاست، که در آن گروه‌ها مهارت نوشتن و ارائه ایده‌های خود را تمرین می‌کنند. در حضور تمامی شرکت‌کنندگان و داوران، هر گروه در یک بسته شامل کالک، بوم یا پاورپوینت که آماده کرده‌اند، در مدت محدود ۷ دقیقه زمان دارد تا از انتخاب مسئله، ریشه‌یابی، ظرفیت‌ها و ایده‌های عملیاتی خود برای حل مسئله دفاع کند.
در این روز، همه گروه‌ها علاوه بر تمرین ارائه، فرصتی برای شنیدن ایده‌های مختلف و هم‌افزایی با گروه‌های دیگر خواهند داشت. اعلام ایده‌های برتر نیز به‌عنوان حسن ختام این روز خواهد بود.
امتداد رویداد :
اما کار اینجا پایان نمی‌یابد و رویداد هنوز ادامه دارد. ارتباط مجازی با تشکل‌ها قطع نخواهد شد و این ارتباط از طریق شبکه‌های اجتماعی و سایت مدرسه حکمرانی انقلاب به‌صورت مجازی ادامه خواهد یافت.
آموزش‌های مجازی و دوره‌های متنوع: این مدرسه، مدرسه حکمرانی محله محور و مردمی است که محلی برای ارائه مباحث مختلف توانمندسازی برای تشکل‌های مردمی به شمار می‌رود. همچنین محتواهای مختلف مورد نیاز تشکل‌های مردمی و ارتباط با مخاطبین این رویداد در صفحه اختصاصی مدرسه فراهم شده است تا مبتدایی‌ها بتوانند در کنار هم، مسیر رسیدن به چشم‌انداز مشترک را طی کنند. ان‌شاالله
دبیرخانه مبتدا
دبیرخانه مبتدا به عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های این رویداد، بر این باور است که اثرگذاری آموزش‌ها و توانمندی‌های مخاطب، نیازمند توجه جدی به میدان عمل است. طراحی‌های انجام‌شده در این رویداد هنگامی می‌تواند به سرانجام و مقصد نهایی برسد که در کارزار میدان عمل آزمون و اجرایی گردد. لذا عملی‌شدن طرح‌ها و عملیات طراحی‌شده، یکی از اهداف این رویداد می‌باشد.
حضور مربیان و هدایت‌کنندگان گروه‌ها در میدان اجرای عملیات، از دیگر اهداف پیش‌بینی‌شده در این طرح است. این امر نیازمند تشکیل یک دبیرخانه با هدف رشد و پیگیری اجرای عملیات‌های طراحی‌شده است. وظیفه این دبیرخانه شامل شناسایی تشکل‌ها، کمک به برگزاری رویداد و طراحی و پیگیری فرایند ادامه کار است تا گام به گام، عملیات‌های طراحی‌شده به مرحله اجرا برسند.
در این مرحله از رویداد، مجموعه‌های مردمی به دل میدان می‌زنند و ایده‌های طراحی‌شده خود را با کمک مربی و تسهیل‌گر اجرایی خواهند کرد. این ایده‌ها با هدف تحولی جدید و آغاز دوباره از دل مسائل موجود، طراحی خواهند شد. با ارائه ایده‌هایی ساده، قابل اجرا و با هزینه اندک، تلاش داریم تا اثرگذاری بالایی ایجاد کنیم و به تغییرات مثبت دست یابیم.
حکایت این مسیر همچنان جاری است…
چرا باید در رویداد مبتدا شرکت کنید؟
آموزش و توانمندسازی: با حضور در این رویداد، شما فرصت یادگیری و کسب مهارت‌های جدیدی را پیدا می‌کنید که می‌تواند در حل مسائل محله و جامعه شما بسیار مؤثر باشد.
فرصت شبکه‌سازی: این رویداد محلی برای ارتباط با دیگر تشکل‌ها و فعالان اجتماعی است. شما می‌توانید از تجربیات یکدیگر بهره‌مند شوید و شبکه‌ای از کنشگران اجتماعی ایجاد کنید.
اجرای ایده‌ها: با کمک مربیان و تسهیل‌گران، فرصت این را خواهید داشت که ایده‌های خود را به واقعیت تبدیل کنید و در میدان عمل به آزمون و تجربه بگذارید.
تأثیرگذاری مثبت: این رویداد به شما این امکان را می‌دهد که گام‌های مؤثری برای تغییرات اجتماعی بردارید و در رفع مشکلات جامعه خود نقش‌آفرینی کنید.
بیایید با هم، فصل جدیدی را برای تحولی بنیادین در جامعه‌مان آغاز کنیم. با حضور در رویداد «مبتدا» به ایجاد تغییری بزرگ و موثر بپیوندید. از امروز شروع کنید و قدم در این مسیر بگذارید!
رویداد «مبتدا» در سال دوم
رویداد «مبتدا» اکنون در سال دوم خود قرار دارد و با افتخار میزبان گروه‌های مختلفی از محلات مشهد می‌باشد. سال گذشته، این رویداد تجربه‌ای بسیار موفق و خاطره‌انگیز بود؛ چرا که با همکاری و تعامل با مجموعه‌های مردمی، صحنه‌های زیبایی را در محلات مختلف مشهد خلق کردیم.
حضور در این محلات نه تنها به ما امکان داد تا با مسائل و چالش‌های واقعی جامعه آشنا شویم، بلکه فرصت کم‌نظیری برای مشارکت و همدلی با اعضای این محلات فراهم کرد.
عکس‌ها و تصاویری که در زیر مشاهده می‌کنید، بخشی از لحظات دلنشین و تجربیات مشترک ما در رویدادهای قبلی «مبتدا» را به تصویر می‌کشد. این تصاویر نشان‌دهنده تعاملات گرم، خلاقیت‌های جمعی و لحظات شاد و الهام‌بخشی است که در کنار هم داشتیم.
